De populariteit van crime: “We krijgen er gewoon geen genoeg van”

Maar allereerst, staat crime er écht zo goed op? Nou, met meer dan een miljoen kijkers voor Bureau Rotterdam, seriehits als Mocro Maffia, Het Gouden Uur en natuurlijk Flikken Maastricht en Undercover, maar ook podcastprijzen voor titels als Napleiten, Het Geheim van Mallorca en Moordzaken is het antwoord simpel doch doeltreffend: ja.

De verklaring voor dit succes zit ‘m volgens Joris Peters, misdaadverslaggever bij Nu.nl, vooral in de spanning die de meeste crimeverhalen met zich meedragen. “Het gaat over een wereld die zich buiten ieders bubbel afspeelt. Eentje met grote geldbedragen en grote criminelen.” Panorama-journalist Sven van der Meulen sluit zich bij die woorden aan: “Heel weinig mensen weten hoe het eraan toegaat, maar iedereen fantaseert erover. Misdaad spreekt tot de verbeelding, terwijl het alsnog een ver-van-mijn-bed-show is. Het is gewoon heel erg interessant.”

Vermaak
Sven denkt ook dat het met een zekere mate van sensatie te maken heeft. “Mensen houden van leedvermaak. Als een oplichter tegen de lamp loopt of bijvoorbeeld in het programma van Ewout Genemans een boef gepakt wordt, dan denk je al snel: ‘Ha, je verdiende loon!’ Dat vinden we lekker. Hetzelfde zie je bij slapstickvideo’s, daar kunnen mensen eindeloos naar kijken. In die zin zou ik niet gek opkijken als er nog eens een dagelijks misdaadprogramma komt.”

Naast het schrijven voor Panorama is Sven al ruim vijf jaar het gezicht van YouTube-kanaal Vrije Vogels waarmee hij zich – de ene keer met cameraploeg, de andere keer undercover – in de misdaadwereld stort. Zijn video’s worden soms honderdduizenden keren bekeken. “Vroeger las je in de krant over de grootste criminelen, nu kun je online alles vinden. De behoefte is er denk ik altijd wel geweest, het ligt alleen veel meer binnen handbereik.”

Merkt ook Jermaine Ellenkamp, misdaadverslaggever bij RTL Boulevard. “We hebben de laatste jaren veel meer zichtbare misdaad in het land gekregen. Meer excessen ook. De kijker wil daar meer over weten. “Niet alleen uit interesse, maar ook uit een soort van entertainment: series en podcasts worden verslonden. Daarnaast bijten mensen zich veel meer vast in één onderwerp, ze willen er alles van weten.”

Spektakel
Niels Hoogma, een van de gezichten van Politie 24/7 – een serie op het YouTubekanaal van de politie, onderstreept dat vermaak. Hij leest het ook terug in reacties op zijn Instagramposts. “We hebben een volwassen, maar ook een heel jonge doelgroep. Ons kanaal was zelfs genomineerd voor een Zapp Award. Dat zag ik niet aankomen.” Niels krijgt op zijn account soms honderden reacties op een post. “Maar ook DM’s van mensen die ergens mee zitten. Het maakt mijn werk persoonlijker. Ik waardeer dat enorm, maar probeer het ook soms af te houden.”

Eén van de katalysators van de populariteit is de rol van het nieuws, maar ook zeker van sociale media. Ziet ook Joris Peters. “Neem Saskia Belleman van de Telegraaf. Via haar X kun je een rechtszaak bijna letterlijk volgen. Mensen vinden het interessant hoe dat werkt. Niet alleen de misdaad zelf, maar ook hoe de rechtspraak in elkaar zit. Op die manier krijgen ze dat heel minutieus mee.”

Als sprekend voorbeeld noemt hij ook nog de gijzeling in de Apple Store van 2022. Op de socials volgde de ene spectaculaire video de andere in no-time op. Eerst zag je de gewapende verdachte door Amsterdam rennen, uren later werd ‘ie door de politie aangereden en opgepakt. AT5 en Videoland maakten er al een documentaire over, Netflix heeft reeds een film aangekondigd.

Honger
Sven ziet dat de honger bij de kijker steeds groter wordt. “Wat die bende van Willem Holleeder deed met Freddy Heineken, bleef altijd een beetje gissen. Daar waren ook relatief weinig beelden van. Maar als je nu een overval pleegt, staan bij wijze van spreken vijf omstanders te filmen. Crime is een verdienmodel geworden.”

Social media zijn daarnaast een dankbare hulp voor politie en recherche. Jermaine denkt terug aan de overval op een waardetransport in Amsterdam-Noord van drie jaar geleden. “Toen zag je binnen enkele minuten filmpjes van overvallers die met een automatisch wapen in de lucht schoten. Zo’n video is, naast angst bij mensen of geruchten die niet waar zijn, een bron van informatie voor politie. Het helpt in het onderzoek en later bewijsvoering.”

Drive
Ondanks of juist vanwege het feit dat crime populairder is dan ooit, is misdaadjournalist zijn uitdagender geworden. Niet voor niets moet John van den Heuvel al jaren flink beveiligd door het leven. Peter R. de Vries had geen intensieve persoonsbeveiliging en werd in de zomer van 2021 na een uitzending van RTL Boulevard op straat neergeschoten. Jermaine werkte nauw met hem samen, maar twijfelde na zijn dood niet om te stoppen als verslaggever. “Ik denk dat het mijn drive alleen maar sterker gemaakt heeft.”

Hij merkt dat niet alleen bij zichzelf, maar ook bij veel van zijn collega’s in de misdaadverslaggeving. “We laten ons niet wegjagen en blijven doen wat we doen – dat gevoel heerst heel erg. Natuurlijk sta ik stil bij de risico’s – het zou zelfs naïef zijn om dat niet te doen – maar ik weiger door angst dingen niet te brengen.”

Tijdrovend
Andere vraag dan: is een crime-item of -programma moeilijker te maken dan bijvoorbeeld een reportage over sport of entertainment? Sven denkt van wel. “Op het moment dat je een lachen-gieren-brullenverhaal maakt, kan er weinig fout gaan. Maar als ik voor mijn kanaal een video produceer, onderzoek ik elk detail en moet ik zeker weten dat ik het aan het rechte eind heb. Je wil niet zomaar iets roepen.”

Joris is het deels met hem eens: “Het hangt een beetje van het verhaal af, maar feit is dat je bij elk crimeverhaal goed moet letten op wat je schrijft. Niet alleen wat betreft de verdachten en de misdaden die hij of zij begaan heeft, maar ook met het oog op mogelijke nabestaanden. Soms hebben mensen een enorm verlies geleden, daar moet je ongelooflijk secuur mee omgaan.”

De visie van Tina Nijkamp
“Crimecontent is overal ter wereld populair en daar vliegt Nederland op mee. De series uit Scandinavië hebben daar flink aan bijgedragen. Amerikaanse series, zoals CSI, zijn hier al langer een hit. Er komt ook steeds meer bij, zie alle podcasts en de nieuwe streamers. Toch geloof ik niet in een dagelijks programma. Misdaad zit al genoeg verweven in het ‘gewone nieuws’. De helft van het journaal is vaak al crime, het heeft weinig zin om daar een apart blok van te maken. Toch ben ik ervan overtuigd dat de vraag naar misdaadcontent alleen maar groter wordt. Niet alleen door het als Nederland zelf te produceren, maar ook in het aankopen van internationale titels. Dat blijft een goede investering. Het kost relatief weinig, maar trekt veel kijkers. We krijgen er gewoon geen genoeg van.”

Bron: BM/Oane Born
Foto boven: Niels Hoogma