Taco Tackelt: Trias politica
Toen Thorbecke in 1848 de nieuwe Grondwet schreef, liet hij zich leiden door de driemachtenleer: een wetgevende-, een uitvoerende- en een rechterlijke macht die toetst als iemand iets te klagen heeft. Radiostation KINK heeft iets te klagen: het beschikt niet over een FM-frequentie.
De belangen zijn groot. FM is nog steeds de kurk waarop commerciële radiozenders drijven. Geen FM-frequentie betekent een enorme beperking in je verdiencapaciteit omdat twee derde van het aantal luisterminuten geconsumeerd wordt via FM. Ook de hippe doelgroep van KINK is maar mondjesmaat naar DAB, apps en platforms als TuneIn te krijgen.
In 2003 veilde de overheid na eindeloze deliberatie de FM-frequenties voor het laatst. Een aantal kavels had speciale voorwaarden – clausulering – om te zorgen dat radio geen Top 50-eenheidsworst zou worden.
BNR bood op een frequentie waarop het verplicht is nieuws te brengen. Men betaalde 1,3 miljoen. De frequentie van Qmusic bracht ruim tachtig miljoen euro op. Op die frequentie mag je 24/7 top 50-hits draaien voor een brede doelgroep. Dat moet ook wel als je dat soort bedragen wilt terugverdienen.
De clausulering van frequenties kwam tot stand op basis van criteria als behoefte, wenselijkheid, luistergedrag, beschikbare substituten et cetera; naar de stand van 2003. Pas in 2019, acht jaar nadat de in 2003 afgegeven vergunningen hadden moeten eindigen (!), werd in de Kamer een motie ingediend te kijken naar de clausulering. Die was ouderwets, concludeerden de indienende Kamerleden. ‘Het Agentschap Telecom handhaaft en deelt boetes uit op regels van de frequentievergunningen uit 2003’, zo staat in de motie. ‘Het medialandschap is sindsdien drastisch veranderd’. No shit, Sherlock! Of de Kamerleden ook echt een nieuwe veiling wilden of louter op basis van lobby door de industrie van de clausulering af wilden, laat ik even in het midden.
Dit dossier is illustratief
voor het gebrek aan
mediabeleid dat we in
Nederland al decennia hebben
Inmiddels zijn we weer drie jaar verder. De minister van Economische Zaken wilde de vergunningen nogmaals verlengen. Doormodderen op basis van inzichten uit 2003. U weet wel, dat jaar waarin het kabinet Balkenende II de eerste zogeheten Natura 2000-gebieden aanwezen en duidelijk werd dat de stikstofuitstoot omlaag moest.
KINK stapte naar de rechter, die oordeelde dat de frequenties vóór september 2023 opnieuw moeten worden geveild. KINK zal aan die veiling mee kunnen doen, maar of het een frequentie kan bemachtigen, staat allerminst vast. Er volgt nu eerst nog een hoger beroep. Partijen als 538 en BNR zijn logischerwijs tegen de veiling.
In een markt waar Spotify floreert, zou je als bestuurder kunnen vinden dat Sky Radio zinloos een FM-frequentie gebruikt. Je kunt alles vinden, maar je moet als politiek wel iets vinden en op basis daarvan periodiek schaarste reguleren, de markt vormgeven. Dat heet besturen. Dit dossier is illustratief voor het gebrek aan mediabeleid dat we in Nederland al decennia hebben. Beetje gewauwel aan de ‘Tafel van Slob’. De echte besluiten worden genomen door de rechter op basis van mededingingsrecht in plaats van door politici op basis van mediabeleid. Misschien kunnen we beter rechters gaan kiezen in plaats van politici.
Taco Jelgersma
