Taco Tackelt: Uitgesteld debat
‘Waarom hebben ze Ongehoord Nederland überhaupt toegelaten tot het publieke bestel?’ is een vraag die je sinds de eerste uitzending van het nieuwsprogramma van de jonge omroep regelmatig hoort. Het eerlijke antwoord is, denk ik, dat ON! is toegelaten omdat men Omroep Zwart niet durfde te weigeren. Dat beide omroepen niets toevoegen, hebben we inmiddels proefondervindelijk kunnen vaststellen.
Omroep Zwart kwam met een heldere boodschap naar Hilversum. Een omroep oprichten ‘waar iedereen de kans krijgt om zelf programma’s te maken, ongeacht kleur, afkomst, religie, gender, seksuele gerichtheid, levensovertuiging of handicap’. Die tekst staat in min of meer dezelfde bewoordingen in de doelstelling van alle publieke omroepen en er is er niet één die het waarmaakt. Het gaat al mis bij het woord ‘iedereen’, getuige de stapels ongerealiseerde programma-ideeën die bij oneindig veel creatieven in de kast liggen.
Onder die creatieven zijn ongetwijfeld witte transgenders, zwarte hetero’s, gehandicapte Boeddhisten van adel, onzijdig gereformeerden van sobere komaf en alle andere even waardevolle ‘variaties’ die de menselijke soort kent. Voor alle omroepen geldt dat heel weinig mensen de kans krijgen ‘zelf programma’s te maken’. Daarbij komt dat bij alle omroepen ook vóór de toetreding van Omroep Zwart gestructureerd en oprecht werd gewerkt aan inclusiviteit en diversiteit. Wellicht zelfs met iets te veel dwang vanuit de centrale NPO-organisatie (zie mijn column Diversiteitsquotum in BM van november 2021).
Politiek en
televisie hebben
iets gemeen:
de doelgroep
Maar goed, ondanks dat niemand verwachtte dat Omroep Zwart iets nieuws zou toevoegen, durfde niemand hen de toegang tot het publieke bestel te ontzeggen. Angst voor het stempel ‘boze blanke man’, denk ik. Zo ontstond voor het politieke middenveld een nieuw probleem. Bij het toelaten van Zwart en het weigeren van ON! lag het onderbuik-verwijt ‘Zij wel, wij niet’ op de loer. Dat zou ‘rechts’ te veel in de kaart spelen. De politiek koos als zo vaak niet voor de goede oplossing – géén nieuwe omroepen toelaten – maar voor de laffe oplossing: beide omroepen toelaten. Daar plukken we nu de zure vruchten van.
Politiek en televisie hebben iets gemeen: de doelgroep. Deze moet worden behaagd om te zorgen dat er wordt ‘(af)gestemd’. Daarom is de combinatie ‘politiek’, ‘ledenomroep’ en ‘nieuwsprogramma’ levensgevaarlijk. Het is de perfecte voedingsbodem voor populisme en fact free politics. De politiek heeft met haar laffe keuze de problemen die we op sociale media met algoritmen hebben het omroepbestel binnengehaald. Een omroep die, net als een algoritme, herhaalt en versterkt wat de doelgroep ‘wil horen’. Dat lokt ‘meningen-pingpong’ tussen omroepen uit.
De Mediawet kent taakomroepen zonder leden zoals de NOS waarvoor, evenals voor alle ledenomroepen, de journalistieke code geldt. Zeker rond ‘moeilijke onderwerpen’ moet men verschillende meningen brengen, met behulp van de allerbeste vertolkers van die meningen. Als een groep vindt dat zij of hun mening niet voldoende worden gerepresenteerd, moeten we daarover in debat. Niet ‘die groep’ uit laf politiek opportunisme een eigen omroep geven. Dat stelt het debat daarover alleen maar uit, weten we nu.
Taco Jelgersma
