Taco Tackelt: De vissenkom
Het jaar is bijna om, dit is het 400ste nummer van BM; tijd voor kritische reflectie. Op het kantoor van de hoofdredacteur blader ik door de eerste Broadcast Magazine uit oktober 1989. Ik lees koppen als: ‘Omroepbestel 45 jaar geleden al achterhaald’, ‘Als het CDA de omroep net zo regelt als euthanasie, wordt dat de euthanasie van het omroepbestel’, ‘Hulp voor de Europese film’ en ‘De strijd in Prime Time’.
Bij al deze koppen kun je vandaag een artikel schrijven met nagenoeg dezelfde strekking. De NPO wil niet echt veranderen, het CDA is nog altijd conservatief over media. De discussie in Brussel over hoe men de Europese contentindustrie moet beschermen tegen geweld uit de VS is actueler dan ooit. Het gevecht in prime time is dusdanig verhard dat Talpa de nooduitgang zoekt. In 1989 vroeg men zich al af of er wel ruimte was voor TV10 én RTL Véronique.
Verreweg de meeste onderwerpen zijn net als ‘knikkeren op het schoolplein’. De knikkers liggen in de kast tot iedereen het spelletje ineens oppakt, waarna ze weer een tijdje in de kast verdwijnen. Maar echt weg zijn ze nooit. Kinderen van nu knikkeren met knikkers van gerecycled glas en houden de score bij in een app. Trucjes leren ze niet van een vriendje, maar van een Aziatische TikTokker. Toch blijft knikkeren gewoon knikkeren. De veranderingen zijn marginaal.
Content aan consumenten ‘verkopen’ blijft in de basis hetzelfde, ook als de consumenten zelf kunnen kiezen waar, wanneer en waarop ze kijken. De content moet zo attractief zijn dat genoeg mensen bereid zijn te betalen met de drie betaalmiddelen die er al decennia zijn: aandacht, informatie en/of geld. Spelers veranderen, het speelveld verschuift en groeit, maar het gedrag van spelers en het spel zelf wijzigen in essentie niet. Dat komt misschien op het moment dat de financiële en maatschappelijke invloed van iedereen die voor 1980 geboren is verdwijnt. Maar niet veel eerder.
Het enige wat is veranderd,
is dat we meer praten over verandering
Het enige wat structureel is veranderd, is dat we veel meer praten over verandering. Ik hoor u denken: en de energietransitie dan? Ook die gaat heel erg over praten. Uit een recent rapport van de Verenigde Naties blijkt dat het gebruik van fossiele brandstoffen in ieder geval de komende tien jaar nog stijgt. De discussie over kernenergie in Nederland is dezelfde als die van eind jaren ‘60 bij de bouw van de centrale in Borsele.
‘Veranderen’ is een industrie op zich geworden. Of het nu gaat over bedrijven of over mensen. Bij bedrijven heet verandering tegenwoordig transformatie. Bij ‘mensen’ heet het ‘werken aan jezelf’. Bedrijven hebben consultants en mensen een life coach. We doen daar allemaal aan mee. Ik ook. Maar we moeten niet vergeten dat we op veel terreinen elkaar wijsmaken dat we een oceaan oversteken, terwijl we eigenlijk alleen maar rondjes zwemmen in een kom. De meesten van ons zijn te slap en te bang voor echte verandering. Fijne feestdagen!
Taco Jelgersma
