Nep-bitcoin advertenties op Facebook

Sinds enkele jaren worden bekende Nederlanders ongevraagd in verband gebracht met Bitcoin. In advertenties, waarin bekende Nederlanders worden opgevoerd als succesvolle Bitcoin investeerders, worden hun foto en naam gebruikt zonder hun toestemming. Gebruikers die op de advertenties ingaan en bedragen betalen, ontvangen geen Bitcoins, maar zijn hun geld kwijt.

We herinneren ons in dit verband de door John de Mol in 2019 aanhangig gemaakte rechtszaak tegen Facebook. Daar waar De Mol succes boekte met die juridische procedure, heeft de voorzieningenrechter recent geoordeeld dat Facebook nu wél voldoende maatregelen treft om nepbitcoin advertenties met bekende Nederlanders te weren.

Met weren wordt bedoeld: het verwijderen van nepadvertenties en voorkomen dat zij telkens opnieuw opduiken.

Welke maatregelen heeft Facebook genomen om de nepadvertenties te verwijderen? Facebook heeft na het vorige kort geding een nieuwe optie ingevoerd waarmee misleidende advertenties (‘celeb-bait’ advertenties) kunnen worden gerapporteerd. Daarnaast kan het ‘Sparse model’ de kenmerken van advertenties analyseren om advertentieaccounts op te sporen die mogelijk gelinkt zijn aan eerder geïdentificeerde malafide praktijken. Verder zijn de accounts van deze adverteerders ‘gebanhammerd’, dat wil zeggen dat via die accounts geen toegang tot Facebook meer mogelijk is.

Het belangrijkste twistpunt t.a.v. de preventieve maatregelen is of van Facebook kan worden gevergd om méér te doen dan zij in dit verband nu doet. Facebook heeft erop gewezen dat voor deze advertenties gebruik gemaakt wordt van zogenoemde ‘cloaking’ techniek, waardoor de landingspagina waarop het publiek terecht komt een andere is dan de onschuldig ogende pagina die aan (de systemen van) Facebook wordt gepresenteerd.

De voorzieningenrechter vindt dat Facebook – in het concrete geval – doet wat redelijkerwijze in haar vermogen ligt om de nepadvertenties te verwijderen en te voorkomen. Het laatste woord is vast niet gezegd in kwesties over nepadvertenties op grote internetplatforms.

De te nemen maatregelen door aanbieders van onlinediensten zullen telkens opnieuw bekeken worden en waarschijnlijk met de tijd mee moeten. Dat dit mankracht en geld kost, is volgens de rechtbank geen reden het niet te doen. Daarvoor is de verantwoordelijkheid van Facebook voor haar eigen advertentieplatform te groot en hebben de valse advertenties te veel impact. Bovendien is het belang van een gedupeerde om zich te verzetten tegen het verspreiden van zijn portret als dat wordt gebruikt voor oplichtingspraktijken en misleidende berichten, zeer groot.

Najima Khan

Najima Khan is advocaat bij Adriaanse van der Weel. Zij richt zich met name op de terreinen Media, Intellectueel Eigendom, Privacy & Contracten. Daarnaast is zij lid van de Raad van Toezicht van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid. Ook schrijft zij regelmatig columns voor het Advocatenblad.