Eugènie Herlaar, eerste vrouwelijke presentator NOS Journaal, overleden

Herlaar werd op 10 november 1939 geboren op Curaçao. In haar kinderjaren nam ze al deel aan het kinderuurtje van de CUROM, de Curaçaose Radio Omroep. Ook stond ze op de lagere school graag op het toneel.

Op haar 8e kwam Eugènie met haar familie naar Nederland. In haar jaren op de hbs was ze actief bij de jeugdomroep van de AVRO. Na school had ze verschillende banen, veelal binnen de media, bijvoorbeeld als omroepster bij Radio Nederland Wereld Omroep. Daar maakte ze reportages en las ze het nieuws.

In de jaren 60 zat het publiek nog niet te wachten op een vrouwelijke nieuwslezer, zo leek het. Dat was gebleken uit een proef bij de BBC; vrouwen straalden geen autoriteit uit, zo oordeelden de kijkers. Het idee was dat vrouwen te emotioneel zouden zijn bij gevoelige onderwerpen. En hielden ze hun emoties wel in bedwang, dan waren ze te kil.

‘Dolle bui’
Dat ging er bij Herlaar niet in. “In een dolle bui” schreef ze een brief aan de hoofdredactie van het NOS Journaal, met de vraag hoe het kon dat er geen vrouwenstem bij het journaal te horen was. “Het was helemaal gek dat typisch vrouwelijke onderwerpen als modereportages en de huishoudbeurs ook door mannen werden gedaan. Ik vond dat een vrouw dat hoorde te doen”, zei ze vorig jaar in een interview met het Noord-Hollands Dagblad.

Ze werd uitgenodigd voor een test en in 1965 mocht ze aan de slag. Eerst achter de schermen. Ze zou alleen commentaarteksten inspreken, want een vrouw in beeld bij het nieuws, dat vond men nog te ver gaan, was haar indruk. Maar de mannen waarmee ze werkten, bleken helemaal niet moeilijk te doen over een vrouwelijke collega, en al snel werd ze toch verslaggever en nieuwslezer.

Eerste file
Ze maakte vele reportages – dat was waar haar hart lag. Zo deed ze verslag van de allereerste file in Nederland en wachtte ze uren bij kasteel Drakensteyn om de geboorte van prins Willem-Alexander aan te kunnen kondigen.

In 1967 trouwde ze, en in die tijd moest je dan uit vaste dienst. Toch bleef ze nog twee jaar bij het journaal werken als freelancer. Toen er kinderen kwamen, stopte ze bij het nieuws, met pijn in haar hart. In de tijd daarna deed ze nog allerlei tv-klussen. Onder meer voor de TROS, Teleac, AVRO en KRO. Maar ook dat was op enig moment niet meer te combineren met haar gezin.

Herlaar moest erg wennen aan het leven zonder werk in Hilversum. Om nog iets met haar ervaring te doen, ging ze logopedie studeren en zette later een eigen praktijk op. Ze verhuisde met haar gezin naar Heerhugowaard, waar ze later werd benoemd tot ereburger vanwege haar inzet voor cultuur in de regio.

Media Meiden
Vele vrouwelijke presentatoren volgden in Herlaars voetsporen. Ze kwam nog altijd bij elkaar met oud-collega’s uit haar televisietijd, zoals Henny Stoel en Noraly Beyer. Ze noemden zichzelf de Media Meiden Club.

“Ze noemden me een doorbraakvrouw, maar ik zie mezelf niet als feministe”, zei ze in het Noord-Hollands Dagblad. “Het is niet mijn stijl om de barricaden te beklimmen. Maar als ik nu zo veel vrouwen op tv zie, ben ik toch trots dat ik voor die meiden de deur heb opengezet.”

NOS Nieuws-hoofdredacteur Giselle van Cann prijst Herlaar voor de rol die ze heeft gespeeld: “Eugènie had een voor haar tijd onconventionele aanpak en ambitie: zij ging recht op haar doel af en liet zien dat er meer mogelijk was dan velen dachten. Daarmee is ze een grote inspiratie voor de generaties na haar.”

Bron: NOS/BM
Foto: Eugènie Herlaar in 1975 (archief Beeld & Geluid)