Freelancen in de media vogelvrij verklaard?

Er kan immers geen zekerheid worden geboden. Pas als een programma is verkocht, worden teams gevormd waarbij meestal 1 of 2 mensen in vaste dienst zijn, aangevuld met beschikbare freelancers. De Belastingdienst wil nu aan deze ‘schijnzelfstandigheid’ een einde maken en verplichten om deze freelancers een vaste functie aan te bieden en de nodige loonheffingen gaan innen.   

Born4Jobs, sinds 2001 bemiddelaar in de media- en entertainmentbranche, weet alles over de mogelijkheden om met freelancers in de media te blijven werken. BM spreekt met directeur Anca Beije over de aangekondigde handhaving van de wet DBA en de nieuwe wet VBAR. 

Risico
Logische eerste vraag: is het haalbaar voor producenten en zenders om freelancervrij te produceren? Of willen freelancers weer in loondienst?
Beije: “Het gros van de freelancers heeft zelf voor dat bestaan gekozen. Ze vinden het prettig om ja of nee tegen een opdracht of programma te kunnen zeggen, ze houden van de afwisseling en werken vaak al jaren op deze manier. Ze nemen daarbij het risico op geen of minder inkomen bij ziekte, werkloosheid, op minder opdrachten in de zomer et cetera op de koop toe. De overheid wil dat van ze afnemen, omdat iedereen nu eenmaal een vast inkomen verdient, aldus de vakbonden. Een standpunt waar menigeen het niet mee eens is.” 

Gezagsverhouding
Wat zijn de criteria of je als bedrijf een freelancer mag inhuren of dat je iemand in dienst moet nemen of moet inhuren via een intermediair?
“Het gaat erom: is er sprake van een gezagsverhouding of kan de freelancer zelfstandig opereren? Voldoet de freelancer aan de voorwaarden voor ondernemerschap? Dan zijn de volgende aspecten van belang: 

• Heeft de freelancer een eigen bedrijf, website en mailadres (geen gmail of hotmail)? 

• Kan de freelancer zijn eigen uren indelen? 

• Loopt de freelancer commercieel risico? Kan hij/zij zijn eigen dagprijs bepalen? 

• Brengt de freelancer eigen apparatuur mee? 

• Wordt de freelancer normaliter uitgenodigd voor bedrijfsborrels, het kerstdiner of uitjes?

Als je een extern bedrijf inhuurt om iets voor je bedrijf te doen, bijvoorbeeld een website bouwen of een marktanalyse doen, dan is sprake van een rechtmatige freelance inhuur. Als je een freelancer inhuurt op een functie die tot de kernactiviteiten van je bedrijf behoort, dan kan dit als schijnzelfstandigheid worden aangemerkt.” 

Piketpaaltje
Wat is daaraan te doen?
“Sowieso is het verstandig om een piketpaaltje te zetten op bijvoorbeeld 1 juli 2025, dat jouw bedrijf dan freelancer-vrij moet zijn. Dan spreekt men bij de Belastingdienst over ‘welwillendheid’. Dat waarborgt ook dat er geen boetes of naheffingen worden opgelegd in het eerste half jaar, wat wel zou kunnen gebeuren bij ‘kwaadwilligheid’. De naheffing is zo hoog als de loonheffing als de freelancer in dienst is plus een boete van 10% (vanaf 2026).” 

“Er zijn 3 mogelijkheden, variërend in flexibiliteit: 

• Je neemt de freelancer als werknemer in dienst en houd je aan de Wet DBA (maximaal 3 tijdelijke contracten in 3 jaar), maar dat moet de freelancer dus wel willen; 

• Je huurt de freelancer in via een intermediair die hem/haar een loondienstbetrekking aanbiedt. Dit kan zowel mét als zonder betaalde vakantiedagen. Flexibiliteit volgens de NBU-regels; na 4 jaar hoef je pas over te gaan op een vast contract. Zie kader ‘vergelijking loondienst vs zzp’; 

• Je blijft de freelancers freelance inhuren, maar je houdt je aan de regels van freelance inhuur/tegen schijnzelfstandigheid. In het kort: freelancer heeft een bedrijf, zijn eigen spullen, loopt commercieel risico, heeft meerdere opdrachtgevers, deelt zijn eigen tijd in en er is geen sprake van gezagsverhouding, krijgt geen mailadres van jouw bedrijf, wordt niet uitgenodigd voor personeelsuitjes én de freelancer doet ‘iets’ waar je geen personeel voor in dienst hebt. Heb je producers in dienst, dan mag je volgens de regels geen freelance producer inhuren maar wel een freelance websitebouwer bijvoorbeeld, als je deze ook niet in dienst hebt.” 

Meer voorlichting
“De markt heeft ondertussen gevraagd om meer duidelijkheid rondom het vervallen van het zogeheten handhavingsmoratorium”, vervolgt Beije. “De Belastingdienst zegt hier op te zullen anticiperen door voorlichting te geven. In het handhavingsplan arbeidsrelaties, tranche 2024 – Google dit, dan vind je het zo – kun je lezen welke handhavingsinstrumenten ze inzetten. In het recente Kamerdebat is door de regeringspartijen gevraagd om bij de aanpak van schijnzelfstandigheid oog te hebben voor ‘de menselijke maat’ en maatwerk, en niet direct te kiezen voor boetes, om zo onrust te voorkomen.” 

“In het recente Kamerdebat is door de
regeringspartijen gevraagd om bij de aanpak
van schijnzelfstandigheid oog te hebben
voor ‘de menselijke maat’ en maatwerk” 

Hoe lang mag een zzp-opdracht eigenlijk duren?
“Er bestaat geen wettelijke limiet. Maar als een zzp’er te lang voor een opdrachtgever werkt, ziet de Belastingdienst dit als kenmerk van een verkapt dienstverband. Dat kan leiden tot problemen zoals naheffingen. Je mag een zzp’er voor zowel korte als langere tijd inhuren, afhankelijk van de aard van het project en de behoefte van je bedrijf. Maar werkt een zzp’er langer dan een jaar voor dezelfde opdrachtgever, dan ontstaat al snel het risico op schijnzelfstandigheid. Houd er dan rekening mee dat de Belastingdienst kan gaan controleren of sprake is van een gezagsverhouding.” 

“Als je een zzp’er langer dan twee jaar inhuurt, zijn er belangrijke aandachtspunten die helpen voorkomen dat de arbeidsrelatie als een dienstverband wordt gezien. Let op de volgende zaken: 

• Diversiteit aan opdrachtgevers: Zorg dat de zzp’er met meerdere opdrachtgevers werkt en niet afhankelijk is van één opdrachtgever.  

• Gezagsverhouding vermijden: Blijf erop letten dat geen sprake is van een gezagsverhouding. De zzp’er moet de vrijheid behouden om zelf te bepalen hoe de opdracht wordt uitgevoerd, zonder directe sturing van de opdrachtgever. 

• Inkomsten: Zorg dat de zzp’er niet economisch afhankelijk is van één opdrachtgever. Als meer dan 70% van het inkomen van één opdrachtgever komt, is dit ook een indicatie van een arbeidsrelatie. 

Het is verstandig om eens per kwartaal te evalueren of de werkrelatie nog steeds voldoet aan de regels voor zelfstandigheid, vooral als de samenwerking langer dan twee jaar duurt.” 

Staffing Professionals
“De overheid richt zich op situaties of sectoren waar de kans op schijnzelfstandigheid het grootst is”, weet Beije. “Dat betekent dat de Belastingdienst met name oog zal hebben voor de bouw, de zorg en transport. Wat dat betreft kunnen we als media nog even rustig ‘doorademen’. Bij Born4Jobs volgen we de ontwikkelingen nauwgezet. Wij screenen de opdracht op schijnzelfstandigheid en als alle seinen op groen staan, kunnen wij freelancers op de aloude manier ‘uitlenen’. In plaats van een factuur van de freelancer ontvangt de opdrachtgever die van Born4Jobs. Als zzp’er en opdrachtgever blijf je overigens wel zelf verantwoordelijk voor het voorkomen van een fictief dienstverband.” 

“Als de seinen op rood staan, kunnen we voor zowel de zzp’er als de opdrachtgever een offerte maken voor inhuur via onze Staffing Professionals module. Hierbij bieden we de zzp’er een dienstverband aan, waarbij alle loonheffingen worden afgedragen en de zzp’er ook aanspraak kan maken op wettelijke uitkeringen bij bijvoorbeeld ziekte, arbeidsongeschiktheid en werkeloosheid. Bovendien krijgt de zzp’er vakantiedagen en een pensioenregeling. Dit kan ook voor freelancers interessant zijn. Het is hoe dan ook belangrijk om actie te ondernemen en de arbeidsrelaties binnen je bedrijf te controleren om verrassingen te voorkomen. De zzp-markt staat op scherp, maar met de juiste voorbereiding kun je na 1 januari (of 1 juli) 2025 blijven doen waar je goed in bent: focussen op mooie programma’s en succes.”

Bron: BM