Erik de Zwart wil digitaal kanaal over treinen starten
De Zwart initieerde eerder het videoplatform 24Trains.tv. Op dit platform staan duizenden filmpjes en items over treinen. “Ik merk dat er veel behoefte is aan slow-tv over treinen”, zegt hij. “De fascinatie voor treinen en treinreizen wordt breed in dit land gedeeld. En er vallen per januari heel veel digitale kanalen weg. Ik denk dat de tijd rijp is voor een digitaal kanaal over treinen.”
De mediaondernemer startte vrijdag ook een petitie om het programma Rail Away van de EO te redden. Binnen een etmaal werd de petitie, die hij deelde via sociale media, getekend door duizenden mensen. De EO kondigde deze week aan dat het programma wordt geschrapt vanwege de bezuinigingen bij de NPO. In 2026 worden nog nieuwe afleveringen van Rail Away gemaakt.
De Zwart heeft contact gezocht met de EO en zijn steun uitgesproken om te helpen het programma voort te laten bestaan. Hij heeft vooralsnog geen plannen om de productie van het programma over te nemen. “Zo ver zijn we nog niet”, zegt hij. “Er zit een team van zeer vakkundige mensen op het programma. Ik wil vooral een signaal afgeven dat Rail Away bij de publieke omroep hoort en een groter publiek aanspreekt dan mensen denken.”
Volgens de Rail Away-fan zijn er “zeker tussen de 600.000 en 700.000 mensen” die het programma met regelmaat kijken. De Zwart wil de petitie volgend jaar aan de NPO aanbieden.
EO stopt met alle fictie- en documentaireprogramma’s
Hoewel de financiële ruimte voor levensbeschouwelijke content kleiner wordt, blijft de EO prioriteit geven aan titels die diepgeworteld zijn in haar missie. De programma’s De Verandering en Nederland Zingt blijven behouden, al is er dus minder budget beschikbaar. EO-directeur Arjan Lock licht toe: “Waar de grootste pijn zit, is dat er flink minder geld wordt vrijgemaakt voor programma’s die over geloof gaan. Deze beslissing raakt niet alleen onze collega’s, maar ook het publiek en iedereen die zich verbonden voelt met onze missie.”
Geschrapt
De genres fictie en documentaire worden bij de EO volledig geschrapt. Dat is een pijnlijk besluit. De afgelopen jaren waren er veel prijswinnende fictieproducties en documentaires, zoals De Joodse Raad, De Terugreis en Mijn grote broer. Ook bij Radio 5 zijn de veranderingen pittig. Hierdoor verdwijnt een jarenlange band met de trouwe luisteraars. Er komt wel een nieuw dagelijks avondslot op Radio 5 waar ruimte blijft voor verhalen over geloof.
Lock: “Deze keuzes zijn buitengewoon moeilijk, maar als EO staan we midden in de samenleving. Daarom is het juist nu belangrijk om te laten zien hoe geloof, hoop en liefde mensen kunnen verbinden in een tijd vol onzekerheid. We vinden het essentieel dat verhalen over geloof, zingeving, naastenliefde en maatschappelijke betrokkenheid een herkenbare plek houden binnen het publieke bestel.”
Voor het programma Rail Away geldt dat er alleen komend jaar nog een paar nieuwe uitzendingen worden gemaakt. Daarna zullen er vanaf 2027 alleen nog herhalingen op tv te zien zijn.
Metterdaad
Ook het programma EO Metterdaad, dat al meer dan vijftig jaar hulpverlening wereldwijd zichtbaar maakt en fondsen werft, staat door de bezuinigingen onder druk. De NPO geeft vanaf 2027 geen geld meer voor de productie van het televisieprogramma. De EO vindt de missie van EO Metterdaad essentieel en onderzoekt daarom actief hoe aanvullende financiering kan worden gevonden waardoor het programma kan worden voortgezet. De stichting EO Metterdaad blijft bestaan en zal zich onverminderd inzetten om stem en steun te geven aan mensen wereldwijd, die leven in onrecht, nood en armoede.
Bezuinigingen binnen organisatie
Het verdwijnen van programma’s en de bredere bezuinigingen hebben ook impact op de ondersteunende afdelingen. De EO moet in 2026 ook flink bezuinigen op organisatiekosten. Dat zal ook personele gevolgen hebben. Hoeveel banenverlies dit veroorzaakt, is momenteel nog onbekend. Eerder werd al bekend dat Enkeltje Verweggistan stopt en dat het tv-programma Blauw Bloed vanaf 2026 in budget halveert. Blauw Bloed wordt digital-first, met dagelijkse online content en een wekelijkse uitzending op zaterdagavond op NPO 2.
EO viert 250ste Rail Away met unieke televisienacht
Sinds de eerste uitzending in 1996 heeft Rail Away zich ontwikkeld tot een geliefd televisie-icoon. Wat begon als een serie over bijzondere treinroutes, groeide uit tot een ode aan rust, schoonheid en verwondering. De karakteristieke stem van Bob van der Houven, de verstilde beelden en het ritme van de trein brachten miljoenen kijkers in vervoering.
Een reis door de tijd
In bijna dertig jaar tijd reisde Rail Away door meer dan vijftig landen, van de besneeuwde Alpen tot de uitgestrekte Australische woestijn. De EO-serie is een vaste waarde op de Nederlandse televisie en biedt ontspanning en reflectie midden in de drukte van de dag.
Programmamaker Gerben van Ommen: “Er is zoveel moois in de wereld, maar als tv-kijker krijg je bijna alleen maar narigheid te zien. In Rail Away nemen we je even mee naar een andere wereld die ook nog echt is. Een moment van rust en verwondering over de wereld om je heen. En dat wordt al dertig jaar lang door miljoenen mensen gewaardeerd.”
Rail Away De Nachttrein is te zien in de nacht van zaterdag 13 op zondag 14 december vanaf 00.25 tot 07.25 uur bij de EO op NPO 2.
Bob van der Houven is ook dit seizoen de bekende voice-over van Rail Away. Het programma is vanaf maandag 13 mei dagelijks te zien rond 19.55 uur bij de EO op NPO 2.
Bob van der Houven: “Rail Away inspireert mij, net als vele anderen, om nieuwe landschappen te verkennen. Zo ga ik dit jaar voor het eerst op vakantie naar Denemarken, waar één van de nieuwe afleveringen is opgenomen. Overigens zijn er nergens meer uitzendingen gemaakt dan in Zwitserland. Een land met spectaculaire treintrajecten, schitterende natuur en tal van bezienswaardigheden.”
Door het Rhônedal in Wallis
In de eerste aflevering reist de kijker door het prachtige Rhônedal in het Zwitserse kanton Wallis. Onderweg worden er nog twee tussenstappen gemaakt. De kijker wordt meegenomen in de Zwitserse bergen. We reizen met twee kabelspoorbanen omhoog: van Sierre naar Crans Montana en vanuit St. Luc naar Chandolin.
Van Namen naar Dinant langs de Maas
In deze aflevering worden twee routes in België langs een rivier gevolgd. Het kleine riviertje De Bocq wordt met een nostalgische trein gespot. Ook is er op deze route aandacht voor de Maas. Een van de oudste rivieren ter wereld. Een mooie rit langs het water, die de kijker niet verveelt.
Deens surfparadijs Cold Hawaii
Nieuwe en nostalgische treinen wisselen elkaar af in het prachtige Denemarken. De eerste route begint in de oostelijke havenstad Aarhus, gelegen aan de Baltische Zee. Per spoor wordt de kijker meegenomen naar de Noordzeekust, niet ver van het Deense surfparadijs Cold Hawaii. Daarnaast is in deze aflevering aandacht voor een historische treinroute die begint vlakbij Viborg. Deze gezellige middeleeuwse plaats was meer dan duizend jaar het centrum van de Deense macht. Het is zelfs even de hoofdstad geweest en ook de plek waar door de eeuwen heen minstens 37 Deense koningen zijn gekroond.
Mont-Blanc Zwitserland
De cirkel is rond als in de laatste aflevering weer het prachtige Zwitserland, bekend om zijn iconische treinreizen, in beeld wordt gebracht. In deze aflevering van Rail Away wordt de Mont-Blanc Express trein gevolgd. Het spoor voert onder meer langs de diepe Trient-kloof en de trein maakt een indrukwekkende klim richting station Le Châtelard. Daar aangekomen wachten nog drie korte treinritten naar het mooie stuwmeer van Emosson op bijna tweeduizend meter hoogte.
Tijdens zes maanden filmen zijn de mooiste treinroutes van Europa weer vastgelegd. Van de indrukwekkende Schotse Hooglanden tot het betoverende zuidwesten van Ierland, van de historische Franse Jura tot een pelgrimsroute per trein door het noorden van Spanje. Rail Away is vanaf vrijdag 29 december om 20.00 uur te zien bij de EO op NPO 2.
Schotse Hooglanden
Het seizoen wordt afgetrapt met een tweeluik door de Schotse Hooglanden. Met de Far North Line wordt het hoge noorden van Schotland ontdekt. Het is de noordelijkst gelegen spoorlijn van Groot-Brittannië. In de eerste aflevering wordt het opstappen in Inverness en het uitstappen op het privéstation van de Hertog van Sutherland in beeld gebracht. In het tweede deel van deze reis is Dunrobin Castle het vertrekpunt van de reis verder naar de eindbestemming: Thurso. Vanaf deze plek wordt de oversteek gemaakt naar de prachtige Orkney-eilanden.
De route door Europa
De serie spoort verder door Beieren in Duitsland waar de geschiedenis een grote rol speelt. Na een witte sneeuwlaag wordt de reis gemoedelijk voortgezet naar zuidwest Ierland. Ook hier blijft de geschiedenis niet onbesproken. Het vissersdorpje Cobh was de laatste aanlegplaats van de Titanic. De spoorlijn in het Franse Jura verbindt verschillende plaatsen waar al honderden jaren de uurwerkexpertise centraal staat. In een tweeluik wordt in het noorden van Spanje tot slot per trein een pelgrimsroute gevolgd. Met als eindbestemming de Costa Verde aan de Golf van Biskaje.
Prachtig seizoen
De makers van het EO-programma Rail Away zijn in april 2023 begonnen om verschillende routes in Schotland, Duitsland, Frankrijk, Ierland en Spanje vast te leggen. Met meerdere camera’s en een drone gingen ze op reis. Slecht begaanbare wegen, sneeuw en treinen die maar om de zes uur rijden: “Ondanks de letterlijke obstakels op de weg, hebben we er weer een prachtig seizoen van gemaakt”, aldus de makers van Rail Away.
Voice-over Bob van der Houven werd in 2021 uitgenodigd om ter gelegenheid van het 25-jarig jubileum mee te gaan met de opnamen van een aflevering op Sardinië. Die gelegenheid heeft hij aangegrepen om zowel op Sardinië als terug in Nederland het maakproces van het programma in beeld te brengen. Het resultaat zie je in deze reportage: Rail Away – The Making Of.
Toen Nederland in februari 2021 bedekt was onder een witte deken grepen de makers van het programma Rail Away hun kans om in eigen land een aflevering te filmen met unieke winterse beelden vanuit de trein en de lucht.
De wit-rode Arrivatrein slingert op het traject Zutphen-Winterswijk door het sneeuwlandschap, geflankeerd door schaatsende en sleeënde Achterhoekers. Onderweg worden de wissels ijsvrij gemaakt worden met branders en blazers. Slow-tv voor iedereen die droomt van een witte kerst.
In de daaropvolgende afleveringen spoort de serie weer gemoedelijk door de Europese landen: van het zonnige eiland Sardinië naar Opper-Oostenrijk, via de fjorden van Noorwegen en de ongerepte natuur in Ierland naar de bergketens van Polen en de kastelen van Frankrijk.
Volledig elektrisch
Dit nieuwe seizoen kent verder een bijzondere primeur: voor het eerst is er een volledig CO2-vrije reis gemaakt voor twee afleveringen in Noorwegen. De gefilmde treinen rijden daar op groene stroom, dankzij de vele waterkrachtcentrales die het land rijk is. Ook de filmploeg van de EO heeft zich uitsluitend met elektrische voertuigen verplaatst, waaronder een tocht over het Sognefjord met een elektrische veerboot.
Rail Away is vanaf maandag 26 december om 19.55 uur te zien bij de EO op NPO 2.
Beelden van fraaie landschappen, unieke spoorlijnen, indrukwekkende uitzichten en het rustgevende stemgeluid van voice-over Bob van der Houven typeren het programma. Vanaf 27 december komt Rail Away met vijf nieuwe afleveringen, waaronder een winterse uitzending met beelden van een met dik pak sneeuw bedekt Nederland.
Ter ere van het jubileum is er ook een boek verschenen: Het Grote Rail Away Boek. De boeklancering vond op 20 november plaats in het Spoorwegmuseum in Utrecht. Het boek staat boordevol verhalen van de makers van het programma en geeft zo een kijkje achter de schermen. Komend weekend is er een Nacht van Rail Away op NPO 2. Een marathon van veertien herhalingen van verschillende seizoenen van het programma.
Het nieuwe seizoen van Rail Away start maandag 27 december om 20.05 uur bij de EO op NPO 2. De Nacht van Rail Away is te zien vanaf zaterdag 4 december om 23.52 uur op NPO 2 en duurt tot 7.00 uur op zondagochtend.
In Rail Away is de trein als het ware de gids waarmee op een duurzame manier een regio wordt verkend. De reis voert langs bijzondere locaties en landschappen en er is ook ruim aandacht voor de geschiedenis en de cultuur van de omgeving. Er zijn inmiddels al 213 afleveringen uitgezonden.
Hoe wordt het jubileum gevierd?
Gerben van Ommen: “Op verschillende momenten. Er komt een Rail Away-nacht op NPO 2 in het najaar, de uitgave van een koffietafelboek over Rail Away staat gepland en er is een Rail Away-event in het Utrechtse Spoorwegmuseum voor de fans.”
Zijn de opnamen de afgelopen tijd gewoon doorgegaan?
“De eerste opnamen voor de huidige serie waren in februari 2020, omdat sneeuwbeelden altijd een jaar eerder moeten worden gemaakt. Toen was nog geen sprake van coronabeperkingen. Vervolgens zouden we in mei opnamen maken in Trentino, maar daar kon geen sprake van zijn want Italië was in volledige lockdown.”
Mondkapjes
Joanne Brouwer: “We hebben gekeken wat op kortere termijn wel een optie zou zijn en zo kwamen we uit op Duitsland. We wilden al langere tijd graag de Varkensstaartbaan, een prachtige stoomroute in Baden-Württemberg, filmen. Toen die na de lockdown weer in bedrijf kwam, zijn we die kant op gegaan. Dat was half juli. Naast de stoomroute hebben we ook twee andere routes in dit deel van Duitsland gefilmd.”
“In augustus konden we alsnog in Italië terecht en begin oktober reisden we af naar de Franse Jura. Toen we het laatste shot er zo’n beetje op hadden staan, sprong heel Frankrijk ‘op oranje’. Het leuke is dat we in de nieuwe serie van vijf dus sneeuw, zon en herfsttinten kunnen laten zien.”
Hebben jullie geprobeerd treinreizigers met mondkapjes buiten beeld te laten?
“Aanvankelijk wel, maar dat was onbegonnen werk. Omdat Rail Away door de jaren heen nogal vaak wordt herhaald, waren we bang dat de afleveringen door al die mondkapjes minder lang ‘houdbaar’ zouden zijn. Maar nu zijn we blij dat ze toch gewoon in beeld zijn, want mensen die dicht op elkaar staan zonder Mund- und Naseschutz, dat is best een raar gezicht.”
Gerrit Albada, Jan Olsman, Joanne Brouwer en Gerben van Ommen in de Duitse stad Erfurt.
In licentie Werken jullie met een vaste ploeg?
Gerben van Ommen: “Bij de EO werken collega-regisseur Joanne Brouwer en ik samen aan de serie. Wat camera- en geluidswerk betreft werken we met twee verschillende freelance ploegen. De commentaarteksten worden al sinds jaar en dag ingesproken door de vertrouwde stem van Bob van der Houven.”
Aan welke landen is het programma verkocht in de loop der tijd?
“Aan zenders in Spanje, Frankrijk, Finland, Italië, Ierland, Groot-Brittannië, Japan, Hong Kong en Turkije. De afleveringen worden overigens in strikte zin niet verkocht, maar in licentie gegeven om voor een bepaalde periode te mogen worden uitgezonden in de oorspronkelijke vorm in een specifieke regio of land.”
Hoe werken jullie samen met het platform 24Trains.tv van Erik de Zwart?
“Abonnees van het platform kunnen gedurende een bepaalde periode een aantal oudere afleveringen van Rail Away bekijken. Dat zijn afleveringen uit de periode voor 2016. 24Trains.tv is een betaalde dienst, maar deze samenwerking is geheel volgens de richtlijnen van de Mediawet.”
Credits
Omroep: EO
Regie en productie: Gerben van Ommen en Joanne Brouwer
Eindredactie: Irjan Aarten
Camera: Mike Rutten en Gerrit Albada
Eindmontage: René Kras
Geluid: Ronald Rutten en Jan Olsman
Voice-over: Bob van der Houven
Muziek: Hartmut Ewert
Lengte (in minuten): 25
Aantal afleveringen: 5 nieuwe
Aantal draaidagen: 5-7 per aflevering
Locatie: Zwitserland, Frankrijk, Duitsland en Italië
Gedraaid op: Sony F55 in 4K
Internet: www.eo.nl/railaway, www.facebook.com/railawaytv, www.instagram.com/railawaytv, www.twitter.com/railawaytv, www.youtube.com/railawaytv
Uitzendingen op NPO 2: najaar 2021
Gerrit Albada, Jan Olsman, Joanne Brouwer en Gerben van Ommen in de Duitse stad Erfurt.