11 Friese Fonteinen

Voor de niet-kenners/kijkers: in Friesland zijn de afgelopen weken elf fonteinen geplaatst, in elke Elfstedenstad eentje. De projecten zijn gerealiseerd door elf kunstenaars uit alle hoeken van de wereld, maar niet uit Friesland. Een doorn in het oog voor menig local. Het publiek tonen van de eerste schetsen tot de uiteindelijke realisatie, zorgt voor humoristische en confronterende situaties tussen een bevlogen kunstcurator (Anna Tilroe) en de nuchtere Friese bewoners. Kortom: een botsing van culturen, op schitterende manier vastgelegd door regisseur Roel van Dalen. Vakwerk!

Per aflevering zien we hoe na alle kritiek van de Friezen de fonteinen toch worden gebouwd. De rode draad is komiek Jan Jaap van der Wal, die tussendoor de scepsis van het volk omdraait in een grap. Maar de hoofdrollen worden vertolkt door de stoïcijnse Tilroe (moet gezegd: applaus voor haar), de Workumer tegenbeweging De Paupers en enkele willekeurige en vooral boze Friezen. Friezen die betekenis zoeken achter kunst en een fontein van A tot Z uitgelegd willen zien. Dat tegenover kunstenaars, vrijdenkers, die het liefst de mythe voor iedereen levend houden en toelichting vermijden. Tv zoals tv is bedoeld.

In november 2017 nam ik voor de Leeuwarder Courant een kijkje in het atelier van Floor van der Leun. Zij was voor Workum verantwoordelijk voor het uit hout beitelen van twee gigantische leeuwen. Fysiek en mentaal de uitdaging van haar leven. Want ver voordat Van der Leun voor het eerst het hout te lijf ging, was ‘haar stad’ al in rep en roer. Het ontwerp viel totaal niet in de smaak. Sterker nog: tegenkamp De Paupers presenteerde met een fontein in de vorm van een piemel een ludieke tegenhanger. Initiatiefnemer Henk de Boer: “De leeuwen van Fleur hadden net zo goed in de Efteling kunnen staan.”

Het is maar een kleine greep uit een grabbelton vol fantastische quotes, steigerende Friezen en clashes of cultures. Wat ik daarvan vind als Fries? Voor beide kampen valt iets te zeggen. Sommige ontwerpen – neem de potvis van Stavoren – zijn foeilelijk en passen voor geen meter bij het karakter van de stad. Aan de andere kant: ik word heel moe van de Friese behoudendheid. Altijd maar denken en zeggen dat Nederland draait om de Randstad en de rest er niet toe doet, begint bij jezelf. Sta open voor invloeden van buitenaf en zoek niet achter elke boom een vijand.

Oane Born
Hoofdredacteur Nickelodeon Magazine en Zappelin Doeboek