Bezuinigen op publieke omroep?

Om te kijken wat dat op zou leveren heb ik geprobeerd meer duidelijkheid te krijgen over de budgetten voor de programma’s en de overheadkosten, maar dat was onbegonnen werk, want zo wordt dat in de jaarverslagen niet bijgehouden. Toch is dat natuurlijk de crux: hoeveel gaat er naar de programma’s en hoeveel naar de vergaderingen? Misschien kan Follow the Money hier eens induiken?

Over die overhead hoorde ik ooit een geestige anekdote. Een politicus die het had gewaagd een bezuiniging van 150 miljoen voor te stellen werd door een omroep-bobo toegebeten dat hij niet goed bij zijn hoofd was, want 150 miljoen was zo ongeveer het hele programma-budget van één zender! Waarop de politicus droogjes concludeerde dat het totale programma-budget voor 3 zenders dan dus iets van 450 miljoen moest zijn, en was de rest, ook ongeveer 450 miljoen, dan de overhead? De kosten van de NPO, die zelf geen programma’s maakt, zijn ongeveer 150 miljoen (jaarverslag 2022), en 300 miljoen voor 13 omroepen, het klinkt niet eens zo heel vergezocht…

Voor alle duidelijkheid: ik ben niet voor bezuinigingen op de publieke omroep. Dat is volgens mij een heel slecht idee, want een sterke publieke omroep is natuurlijk een basisvoorwaarde voor een gezonde democratie. Het is dan ook helemaal niet verbazingwekkend dat een evident ondemocratische beweging als de eenmanszaak van Wilders (de PVV is géén partij, een partij heeft leden) de publieke omroep af wil schaffen.

Er zijn ook voldoende buitenlandse voorbeelden om voorzichtig te zijn : een corrupte idioot als Berlusconi kon alleen aan de macht komen nadat in Italië de publieke omroep succesvol was gemarginaliseerd en de commerciële omroepen, uiteindelijk allemaal in zijn bezit, hem en zijn partij Forza Italia oneindig konden promoten. Hetzelfde is gebeurd in Hongarije en Polen, en Trump kon alleen maar uitgroeien tot de bedreiging die hij is dankzij de steun dwz de onophoudelijke leugens en desinformatie van Fox.

Bovendien is onze publieke omroep helemaal niet duur, naar verluidt zelfs één van de goedkoopste in Europa. Er gaat ca. 800 miljoen van de overheid naar Hilversum, plus ongeveer 200 miljoen aan Ster-inkomsten, maar dat beschouw ik als zelf verdiend geld. Die 800 miljoen is uiteindelijk dus ongeveer 45 euro per inwoner, oftewel minder dan een euro per week de man/vrouw. Dat lijkt me voor zoiets belangrijks serieus een koopje!

Ik ben dus voor meer geld, of in ieder gelijkblijvend budget, maar dan wel graag beter besteed. Ons omroepbestel is volgens mij hopeloos achterhaald als erfenis van de verzuiling en moet hoognodig op de schop. Waarom wordt niet gekozen voor het BBC-model? Met commisioning editors of coördinatoren, die de opdracht hebben interessante, waardevolle en aantrekkelijke programma’s te regelen voor hun genre, die ze kunnen bestellen bij iedereen die ze maar wil en kan leveren. En met voldoende geld voor ontwikkeling, het nemen van risico’s en het stimuleren van nieuw talent.

Laat de omroepen in een nieuw en afgeslankt bestel gewoon productiehuizen worden, desnoods met een overgangsperiode en dan mogen ze wat mij betreft het in al die gesubsidieerde jaren opgebouwde eigen vermogen nog houden ook. Laat ze er mooie programma’s mee maken!

In de volgende aflevering meer over de indeling/vernieuwing van de zenders en waarom het wegdoen van NPO 3 een wel heel dom idee is. In tegenstelling tot het afschaffen van BVN en het Commissariaat voor de Media, want daar is juist weer veel voor te zeggen. En hoe NPO 1 met één pennestreek een beslissende voorsprong op de commerciële concurrenten kan nemen! Eén pennestreek, mensen, zonder overdrijven! Morgen meer.

Marc Nelissen
Programmamaker en studio-eigenaar