De kracht van impact: documentaires die veranderen

Impact is lange tijd vooral iets geweest voor de laatste fase van een documentaire, maar die tijd is voorbij. Voor nieuwe projecten neem ik een impacthoofdstuk al vanaf het begin mee. Het recent gelanceerde Impact Lab van Een van de Jongens laat zien hoe belangrijk dit wordt in de sector. Ook ik ga die kant op: binnenkort neem ik een impactproducer aan die zich vanaf de eerste schets verdiept in hoe een verhaal zijn volle potentieel kan bereiken, zowel voor het publiek als voor de mensen in de documentaire.
Een voorbeeld van impact die verder reikt dan de film zelf, is Niet Mijn Schuld, onze korte documentaire voor Omroep ZWART en NPO 3. In het verhaal stond Pascal centraal, een oud-student met een studieschuld die door een fout van DUO in levensgevaar kwam. Hij heeft HIV en kan door zijn paspoortblokkade moeilijk aan medicijnen komen. DUO erkende haar fout, schold zijn schuld kwijt en gaf hem zijn paspoort terug.
Waar Pascal 7 jaar lang voor vocht en van het kastje naar de muur werd gestuurd, lukte het met deze film wel om hem verder te helpen. De documentaire maakte wat los onder jongeren: een fragment van de film ging viraal, werd door meer dan een miljoen mensen bekeken en riep een landelijke discussie op over studieschulden en onrecht. Ik zat op een zonnig terras in Delft en hoorde aan de tafel naast mij een meisje toevallig praten over onze documentaire en dat zette een diep gesprek met haar vader in gang.

Een andere indrukwekkende ervaring beleefde ik bij de vertoning van de documentaire Mama, mag ik naar huis toe van Jesse van Venrooy over hoe moeders het ervaren als hun kind uit huis wordt geplaatst. Tijdens een vertoning in Tilburg vertelde een vrouw uit de film over misbruik en dwang waar ze als jong meisje mee te maken had gehad.
Dit verhaal werd niet uitgebreid toegelicht in de film, maar werd wel in het nagesprek naar boven gehaald op een indringende, rustige en empathische manier door de regisseur. De zaal was muisstil. Iemand stond op en riep huilend: “Ik wil een ding zeggen: RESPECT!”. De zaal stond op, floot en klapte en mensen waren diep geroerd. Toen wist ik: ik heb iets beleefd vanavond wat mij nog jaren achtervolgt. Kippenvel.
Documentaires zijn geen einddoel, maar een middel om maatschappelijke onderwerpen aan te kaarten, empathie te creëren en je innerlijke ik te raken. Daarom is impact voor mij geen losse stap meer, maar een kernonderdeel van hoe ik films wil maken. Mijn missie is om met mijn documentairebedrijf DocHuis verhalen te vertellen die niet alleen gehoord worden, maar ook daadwerkelijk iets teweegbrengen – bij kijkers, in gemeenschappen en in de maatschappij. 

Julian Klop
Documentaireproducent bij Dochuis