Liegen typisch Nederlands?

De schijn moet dan worden opgehouden en dat lukt alleen door de waarheid geweld aan te doen. Daarom staan wenselijkheid en werkelijkheid hier zo vaak zover van elkaar. We willen wel, maar onze dromen zijn sterker dan de praktijk. Typisch Nederlands dus.
Dat het onze volksaard is, bewees de Tweede Kamer deze week treffend. Nog geen week geleden werd Mark Rutte doodverklaard, maar voor de haan drie keer had gekraaid, zat de beul vermomd als vredestichter alweer aan de overlegtafel. Jezus verrees twee dagen na zijn kruisiging uit de dood, Rutte doet er iets langer over maar hij zal het wel redden. Daarbij geholpen door de realiteitszin van een verstandig man van 79 met de naam Herman Tjeenk Willink.

Het is niet fair om alleen demissionair premier Rutte verantwoordelijk te stellen voor de bestaande politieke cultuur, zei Tjeenk Willink tegen de Volkskrant. “Je kunt veel van Mark Rutte zeggen, maar niet dat hij de enige is die deze bestuursstijl draagt. Ook andere fractievoorzitters zijn daar de afgelopen jaren verantwoordelijk voor geweest.” De informateur vindt het moeilijk te accepteren als wordt gezegd: “Het deugt allemaal niet’ over iemand die tien jaar premier is geweest.”
In het kader van de nieuwe transparantie heeft de Tweede Kamer bepaald dat alle gespreksverslagen van het verkenningswerk openbaar worden. Dat schept een probleem. De Tjeenk, zoals de informateur al liefkozend wordt genoemd, heeft er een Nederlandse oplossing voor gevonden. Aan het eind van elk gesprek zal hij de fractieleiders vragen: “Hebt u mij nog iets bijzonders te vertellen?”

En dat, zo belooft de wijze informateur, zal dan niet worden genotuleerd. Wat niet bestaat, daarover hoef je je ook niet te verantwoorden. Hoeveel Nederlandser kan het? Stuk sympathieker dan het vrijgeven van documenten die van onder tot boven zijn zwartgelakt.
‘Handjeklap is onvermijdelijk als er aan een coalitie wordt gewerkt’, schreef Leon de Winter in De Telegraaf. ‘Het is een ingebakken politieke paradox. Een schoon alternatief is niet voorhanden, en wie dat suggereert, liegt tegen zichzelf en de burger. Ofwel: Rutte móést wel liegen’. Liegen is pas een probleem als het niet het belang van de gewone burger meer dient, maar nog uitsluitend is gericht op zelfhandhaving, vindt De Telegraaf-columnist.
‘Er is maar één methode om dat te corrigeren: met een correctief referendum’, aldus De Winter. En zo ligt de oplossing dan toch ineens weer bij D66, dat het vergroten van de invloed van burgers op het bestuur ooit als kroonjuwelen had maar dat principe overboord gooide, toen het beter uitkwam. Ook dat was een vorm van bedrog.

Wat ik aan het eind van deze ‘Week van…’ probeer te zeggen, ook in het bijzonder tot wie in de media werkzaam zijn en op wie een grote verantwoordelijkheid rust: heb geen overdreven verwachtingen van de toekomst. We zijn maar mensen. Blijf scherp, maar jaag de boel niet te hoog in de boom.
Dank dat u mijn beschouwinkjes deze week wilde lezen. Voor wie mij naar aanleiding van mijn column van donderdag vroeg wat de ‘Code van Bordeaux’ (gedragsregels voor journalisten) precies behelst: hier vindt u een uitvoerige beschrijving.

Ton Verlind
Columnist en media-adviseur