Open Source Intelligence

Open Source Intelligence (OSINT) staat voor het online verzamelen van informatie en inlichtingen uit openbare bronnen. Dat gaat iets verder dan een stevige zoektocht met Google. De man die in de maandelijkse interne Villa Vandaag bijeenkomst bij de VPRO hierover een presentatie geeft, komt me vaag bekend voor. Dan laat hij een filmpje van Nieuwsuur zien, waarin hij zelf in beeld komt om droogjes te vertellen dat hij een van de onlangs uitgewezen Russische spionnen vrij eenvoudig op een Russische datingsite heeft gevonden. Het kwartje valt, daar ken ik hem dus van.

In de presentatie geeft researcher Peter Keizer ons een kijkje achter de schermen van het toepassen van OSINT bij het opsporen van mensen, voertuigen, foto’s en wat dies meer zij. Nonchalant navigeert hij naar een Russische zoekmachine, die ‘beter zoekt op foto’s dan Google’, waarmee hij Aleksei Morenets in no-time op de datingsite heeft gevonden. Aan de hand van de profielfoto en beelden uit Google Earth kan hij Morenets vervolgens lokaliseren in de directe nabijheid van de kazerne in Moskou waar de GROe is gevestigd.

Het verhaal heeft me op het puntje van m’n stoel gebracht en ik val er bijna vanaf als ik hoor dat deze kleine researchafdeling uniek in Nederland en een voorloper wereldwijd is. Alleen bij de New York Times hebben ze een vergelijkbare afdeling, die gisteren op dezelfde wijze de vijftien Saoedi’s onderzocht heeft die in verband worden gebracht met de verdwijning van Jamal Kashoggi en er negen kunnen linken aan het Saoedische regime.

Ik had verwacht dat we na de MH17 van onderzoekscollectief Bellingcat hadden geleerd hoe waardevol dit type online onderzoek is. Dat er bij andere Nederlandse media geen vergelijkbare gespecialiseerde researchdesks zijn, is bijna niet te geloven.

Dat steeds meer redacties de researchdesk kunnen vinden, is pure winst. Door de juiste vragen bij de researchdesk neer te leggen, worden de unieke specialisaties van het team bovendien beter benut. Peter heeft nog wel een wens: ‘we willen vaker bij een volledig onderzoek betrokken worden, gewoon vanaf het eerste begin. Dan kunnen we onze meerwaarde nog beter benutten’.

Ik schat in dat de redactie die die uitdaging aangaat binnenkort een vette primeur heeft!

William Valkenburg
Channelmanager vpro.nl