Van creativiteit naar creatie

Dat begint met het samenstellen van een test die de bovengemiddeld slimme kandidaat-deelnemers bij de screening moeten gaan maken. Tijdens de testfase hiervan –ook een test moet getest worden– is het fascinerend om te zien hoe diverse collega’s telkens andere oplossingen aandragen voor dezelfde moeilijke vraagstukken. Een proefvraag voor de screening is hiermee direct afgekeurd (want er mag nooit discussie ontstaan of een antwoord goed of fout is), maar het geeft als bonus een schitterend inzicht in hoe verschillend mensen kunnen denken.

Volgens wijlen Walt Disney is creativiteit ‘het zien van dingen op een andere manier dan de meeste anderen’. Ook Picasso had er nog wel iets persoonlijks (en zinnigs) over te zeggen: ‘Mensen zien vaak iets wat is en vragen dan ‘waarom’. Ik zie wat zou kunnen zijn en vraag dan ‘waarom niet’. In elk krantenbericht, woord, lied of advertentie schuilt daarom misschien wel een programma of concept dat nog niet bestaat, simpelweg omdat het nog niet is bedacht of nog niet verkocht.

Valt het te leren, creativiteit? Ik denk het wel *. Creativiteit zelf heeft namelijk weinig te maken met zweverigheid of mijmerend de dag doorkomen met de benen op het bureau. Eerder met hard werken, focus, en de al dan niet aangeboren wil om bestaande patronen en gewoontes te bevragen en te doorbreken. Niet nadenken dus, maar zelf denken. Leuk idee! Maar hoe maken we er tv of iets anders van?

Creativiteit alleen leidt zelden tot creatie. Het scheppend vermogen wordt pas echt waardevol als het idee of een vondst ook gerealiseerd wordt of gaat worden. Dan pas voegt het waarde toe. Naast netwerk, goede timing of geluk is een goed verhaal hierbij een absolute must: want de aantrekkingskracht van een idee dat nog niet bestaat, is meteen het grootste struikelblok om het verder te brengen: onze hersenen gedijen nu eenmaal het beste bij wat we kennen, niet bij wat we (nog) niet kennen.

Meer dan vijftien jaar geleden bedacht ik met een vriend een programma waarin we zonder kennisvragen op zoek gingen naar de grootste bolleboos van het land. Werktitel: De slimste mens van Nederland. We hadden een idee waar we avonden zoet mee waren om het in een format te gieten. We hadden alleen geen netwerk of track record en werden mede daarom door geen enkele omroep serieus genomen.

Nu, jaren later, hebben we het genoegen iets te produceren wat hier wel heel erg op lijkt: Het Beste Brein van Nederland. Het is iemand anders klaarblijkelijk wel gelukt om eenzelfde soort idee van creativiteit naar creatie te promoveren. Ook dat hoort bij creativiteit: een goed idee komt zelden alleen.

Jan Hendrik Smeenge
Managing Director Zodiak Nederland

(* Sterker nog, het zou wat mij betreft op scholen onderwezen mogen worden als het vak ‘denken’)