Work in progress
Een bijzondere baan heb ik: ombudsman voor de journalistieke producties die de publieke omroepen maken. Ik mag u deze week meenemen in mijn ombudswerk. Het is work in progress, zeggen mijn assistent Wilma en ik. Want weten kijkers, luisteraars en lezers al dat ik er ben? Doen redacteuren en chefs open als ik aanklop met een vraag of klacht? Wat zoek ik uit en dragen die onderzoeken bij aan de kwaliteit van publieke omroepjournalistiek?
Sinds 1 januari ben ik er. Daarvoor was ik ombudsman voor de NOS. En dáárvoor was ik vijfentwintig jaar televisiejournalist. Ik heb het dus nog wel eens over ‘de collega’s’ als ik het over omroepjournalisten en programmamakers heb. Dat schijnt niet te horen maar dat moet nog een beetje slijten…
Ik moest er aan wennen geen ‘echte’ journalist meer te zijn toen ik bijna twee jaar geleden ombudsman bij de NOS werd. Maar de slager moet zijn eigen vlees niet keuren. En dus was het gedaan met de fijne draaidagen, de worsteling met scripts en de spanning vóór een stevig interview. Wat ik nog wel doe, naast het ombudswerk, is buitenlandse onderzoeksjournalisten coachen en soms als jurylid hun mooie, harde werk beoordelen.
Zo zit ik nu, op maandagmorgen, nog een beetje na te genieten van een klein maar inspirerend journalistiek festival in Italië afgelopen weekend. Het is gratis toegankelijk voor makers én publiek en toont op een groot scherm op het dorpsplein letterlijk tot diep in de nacht tientallen bijzondere documentaires. Daarna gaan de makers met het publiek en elkaar in discussie. Maantje erboven, prijsuitreiking erbij, niks meer aan doen. Wat me als ombudsman opviel? Dat er weinig gaat boven het rechtstreeks kunnen aankijken van je publiek. Een vraag of klacht (want ook die waren er uiteraard in de Italiaanse hitte) komt zoveel beter aan dan wanneer-ie opgetikt in hoofdletters in mailbox of twitteraccount ploft. Dan wil het vernis van fatsoen er immers wel eens afgaan. Helaas moet ik het doen met klachten in de mail.
Ik zou willen dat alle journalistieke progamma’s geconsumeerd konden worden op een Italiaans pleintje op een zaterdagnacht. Niet dat het publiek altijd voor je moet klappen als je naam in beeld verschijnt. Maar wel vanwege de hoffelijkheid die blijkbaar bij een rechtstreekse discussie onder de sterren hoort. De ombudsman werd er vrolijk van. En dat houden we dan maar vast deze week, als ik u meeneem in ombudsland.
Margo Smit
Ombudsman Nederlandse Publieke Omroep